Dag van de Taal op 9 april 2020 – Hanzehogeschool Groningen

Uitgesteld om de Corona-verspreiding tegen te gaan.

Tot en met in ieder geval 6 april worden alle evenementen met meer dan 100 deelnemers afgelast of uitgesteld. De Hanzehogeschool volgt hierin het besluit van het kabinet. De maatregelen hebben grote invloed op de voorbereidingen van de Dag van de Taal, waardoor het programma niet kan worden gerealiseerd zoals beoogd. Daarom heeft het NetwerkNL van de Hanzehogeschool besloten de Dag van de Taal af te lassen.

In een geglobaliseerde maatschappij is meertaligheid van belang voor studenten en docenten. Tijdens de derde editie van de Dag van de Taal op 9 april nemen we u graag mee in de wereld van taalbeleid en internationalisering.

Programma

Het programma vindt plaats in de Marie Kamphuisborg, Zernikeplein 23 in Groningen.
Ontvangst, pauze, lunch en afsluiting zijn in het studielandschap.

10.45 Ontvangst in F 2.08 (grote collegezaal)

11.00 Opening drs. Marietta Muhonen, dean Pedagogische Academie

11.15 Lezing ‘De toren van Babel’, drs. Menno de Bree, filosoof

12.00 Toelichting middagprogramma

12.15 Lunch

13.00 – 14.00 Workshops Ronde 1

14.00 – 15.00 Workshops Ronde 2

15.00 – 15.45 Debat over de Nederlandse taal en de meertalige samenleving

16.00 Afsluiting en einde

Toelichting programma

Lezing van Menno de Bree:  De toren van Babel
Voor de Schepping was er niet niets, maar alleen chaos, en het eerste wat God dus deed was, heel verstandig, het aanbrengen van orde. Hij deed dat door de introductie van concepten (dag en nacht, hemel en aarde, mensen en dieren). Het idee was sindsdien dat de taalorde de goddelijke orde weerspiegelde en dat, als de taalorde wordt doorbroken, ook meteen de chaos weer terugkwam. Zie bijvoorbeeld het verhaal over de Toren van Babel in het Oude Testament, een van de meest vroege voorbeelden van Internationalisering in de Bijbel (naast, uiteraard, talloze oorlogen en vormen van stammenstrijd).

Dat idee, dat de taal doorzichtig is en de natuurlijke (lees: goddelijke) orde weerspiegelt wordt door Nietzsche (1844 – 1900) flink onder vuur genomen. Dan is ook meteen het hek van de dam. Als betekenis niet meer tot stand komt door directe verwijzing, waar komt die dan vandaan? En, voor ons hier interessant, wat betekent dat dan voor het ideaal van een door iedereen gedeelde taal (Esperanto, Volapük?) Kun je, als de taal niet meer louter instrumenteel is, probleemloos een zin zonder betekenisverandering vertalen in een andere taal? Het is maar de vraag of de we toestand ontstaan door het instorten van de Toren van Babel nooit meer te boven zijn gekomen.

drs. Menno de Bree studeerde filosofie en werkte als bedrijfsethicus bij Heineken en Nyenrode. Sinds 2003 doceert hij ethiek en filosofie aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. Voor zijn onderwijs daar ontving hij meerdere studentenprijzen. Daarnaast verzorgt De Bree vanuit zijn eigen bedrijf denktrainingen en filosofieworkshops voor zorgprofessionals (o.a. voor Brainfeed), en is hij actief als publieksfilosoof (o.a. voor The School of Life). Op internet zijn zijn talks voor Brainwash en TEDx te vinden. Elke zaterdag verschijnt er een column van zijn hand in het Financiële Dagblad. Onlangs verscheen daarvan de eerste bundeling, onder de titel ‘Het eeuwig tekort. Over werk, liefde, geluk en ander ongemak.’

Workshops

1  Meertaligheid in onderwijs en samenleving
An de Moor, voormalig diensthoofd internationalisering en huidig talenbeleidcoördinator van de Vlaamse hogeschool Odisee.

Pedagogische en didactische uitdagingen bij ontwikkeling van meertaligheid. Van een algemeen Taalbeleid naar een concreet Meertalenbeleidsplan in Odisee. Bij de meer op het Nederlandstalige werkveld gerichte professionele bacheloropleidingen ligt een keuze voor het Nederlands als onderwijstaal voor de hand. Uit Odisee-onderzoek bij 8.200 eerstejaarsstudenten naar de correlatie tussen slaagkansen en taalvaardigheid blijkt het bovendien wel degelijk nodig om Nederlandse taalvaardigheden te trainen, ook omdat ze een belangrijke hefboom voor sociale en economische mobiliteit en de samenleving zijn. Toch kunnen we ons in deze superdiverse en geglobaliseerde wereld (zeker op de Odisee-campus in Brussel) niet blijven vasthouden aan een eenzijdig Vlaams-Nederlandstalig referentiekader dat de superdiverse realiteit buiten de schoolmuren houdt. Met de goedkeuring van een ‘Odisee-breed Meertalenbeleidsplan’ gaf de Onderwijsraad in april 2019 aan de Talenbeleidcoördinator en de Stuurgroep talenbeleid de opdracht om de meertalige en culturele bagage van Odisee-studenten in te zetten door onder meer de diverse taalachtergronden van studenten als een voordeel en als een talent te waarderen, deze te evalueren en te certificeren in plaats van ze als een tekort of zelfs een belemmering voor het onderwijzen en leren te zien. Een positieve taalattitude ten aanzien van alle talen heeft immers een positieve invloed op het welbevinden van alle studenten.

Het valoriseren van thuistalen in een integraal talenbeleid is allesbehalve een keuze tegen het Nederlands. In deze ‘show-and-tell‘ tonen we aan de hand van good practices uit elk van de vijf studiegebieden van Odisee aan dat het gaat om een “en/en-verhaal”, om complementariteit dus. De kennis van een goede Nederlandse taalvaardigheid beschouwen we zelfs als de eerste vorm van meertaligheid. Een open meertalenbeleid wil met andere woorden het pad effenen voor een krachtige taalleeromgeving met het Nederlands in de hoofdrol en de thuistalen van de studenten in een sprankelende bijrol.

Presentatievorm: show-and-tell (bedoeld om innovatieve lesideeën, good practices, vraagstukken, etc. rondom het studiedagthema te delen en/of te bediscussiëren)

2 / 7 Internationalisation at home?
drs. Luca Aldea, teacher of English, School of Marketing Management, Hanze University Groningen.

Steeds meer opleidingen proberen (een deel) van hun curriculum in het Engels aan te bieden met als doel het vergroten van de arbeidskansen van hun studenten. Echter, de internationalisering van een (Nederlandse) curriculum blijkt vaak een ingewikkeld proces. Het gebruik van het 5-stappen model van Betty Leask kan helpen bij dit proces. Betty Leask: “Internationalisation of the curriculum, an essential component of the broader concept of internationalisation in higher education”.

Presentatievorm: na een korte toelichting van het model kunnen de aanwezigen in kleine groepen hun eigen casus bespreken.

3 / 5 Online platform Engels HG
drs. Meiny Visscher, hogeschooldocent/university lecturer, Instituut voor Engineering, Hanzehogeschool Groningen/School of Engineering, Hanze University UAS Technische Bedrijfskunde/Industrial Engineering and Management.

Op welke manier willen docenten Engels en Interculturele Communicatie binnen de HG met elkaar in contact komen, kennis delen, ervaringen uitwisselen en elkaar op de hoogte houden van nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied? Sinds februari 2020 is er een online platform Engels in de lucht waarop gedeelde informatie te vinden is, die in het jaar ervoor door een handjevol collega’s vanuit het Netwerk Engels gedeeld werd. In eerste instantie was hiervoor een sharepoint-community aangemaakt, maar het platform in de MS-teams-omgeving is interactiever. Deze teams-omgeving biedt veel mogelijkheden voor samenwerking en kennisdeling. Je hoeft als vakdocent niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden als je collega’s al ervaringen hebben, bijvoorbeeld met nieuwe digitale tools of aansluiting van het vak op het vakgebied waaraan je vak bijdraagt.

Presentatievorm: In deze workshop kunnen we ervaringen met een dergelijke omgeving uitwisselen en bespreken hoe het uitgebreid kan worden, zodat het ook echt een platform wordt waarmee we onderling beter contact krijgen en houden, en meer aan elkaar als vakcollega kunnen hebben.

4 / 6 Taalontwikkelend feedback geven
Gerhard Wentink, docent webtechnologie en taalvaardigheid , Instituut voor Communicatie, Media & IT, Hanzehogeschool Groningen.

Feedback is een belangrijk didactisch instrument dat in elk fase van het schrijfproces ingezet kan worden. Er zijn verschillende vormen van feedback te onderscheiden. Een van die vormen is taalontwikkelende feedback.

Presentatievorm: In deze workshop gaan we samen op zoek naar hoe deze vorm van feedback eruit kan zien.

8 Vooruitlopen op een taalbeleid in het hoger onderwijs vanuit een meertalig perspectief
drs. Wilma van der Westen, onderzoeker en senior adviseur Taalbeleid Hoger Onderwijs van de Haagse Hogeschool.

In Daems & Van der Westen (2008) zijn de conceptuele uitgangspunten uitgewerkt van een taalbeleid in het hoger onderwijs vanuit een brede opvatting over taal en taalvaardigheid. Ruim tien jaar later was het tijd voor een herziening.  Vanuit de sterk veranderde en veranderende onderwijssetting in het hoger onderwijs zijn opnieuw de conceptuele uitgangspunten voor een instellingsbreed taalbeleid in het hoger onderwijs geschetst.

In de tussenliggende tijd is veel veranderd: de samenleving is diverser geworden en er is – ook in Nederland – hier en daar al sprake van superdiversiteit (Vertovec 2007). De inkomende studentenpopulatie wordt diverser en meertaliger en meertaligheid is meer en meer kenmerkend voor de communicatie in de huidige samenleving: vormen als codemeshing en translanguaging zijn zichtbaar op alle niveaus en settingen van communicatie, ook in de professionele communicatie van ho-professionals.

Deze tendensen vragen om een taalbeleid vanuit een meertalig perspectief. Maar hoe ziet dat er dan uit? De uitgangspunten van een taalbeleid gelden als overkoepelend in de instelling: ze raken alle opleidingen, ongeacht of Nederlands of Engels de instructietaal is. De opleiding is vervolgens verantwoordelijk voor de opleidingsspecifieke invulling en inbedding in het curriculum.

Presentatievorm: Wilma start met een korte plenaire sessie. Hierna gaat het publiek in kleine groepjes in gesprek over de (mogelijk toekomstige) consequenties voor het opleidingen van ho-professionals/ taalbeleid. Wilma heeft dat op de afgelopen HSN-Conferentie gedaan. Mensen werden hier behoorlijk aan het denken gezet. Deze keer gaat Wilma meer op de praktijk in. Ze legt het perspectief niet zozeer op visie en het niveau van hogeschoolbreed taalbeleid, maar meer op een visie op het onderwijs: de lespraktijk, de doelen, de inrichting van onderwijs.

15.00 uur Debat/ discussie/ panelgesprek over de Nederlandse taal en de meertalige samenleving
Met dr. Mieke Smits, senior adviseur van de Taalunie; An de Moor, voormalig diensthoofd internationalisering en huidig talenbeleidcoördinator van de Vlaamse hogeschool Odisee en drs. Wilma van der Westen, onderzoeker en senior adviseur Taalbeleid Hoger Onderwijs van de Haagse Hogeschool.

Presentatievorm: Mieke Smits geeft in het kort de visie van de Taalunie over de Nederlandse taal en de meertalige samenleving. Daarna volgt aan de hand van enkele stellingen een discussie met Mieke, An, Wilma en de zaal.

Dagvoorzitter Dag van de Taal
drs. Aldert Jan van Dijk, docent bij het Instituut voor Rechtenstudies, lid NetwerkNL van de Hanzehogeschool en bestuurslid van het Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs.